Binnen de gemeente Emmen zetten steeds meer organisaties zich actief in voor medewerkers die mantelzorg combineren met werk. Ondernemend Emmen doet dit al meer dan tien jaar. Ter gelegenheid van de Dag van de Mantelzorger vertellen we in dit interview hoe wij mantelzorgvriendelijk werkgeverschap vormgeven, wat we hebben geleerd en waarom aandacht soms het belangrijkste instrument is.
Ondernemend Emmen is de ondernemingsvereniging voor de gemeente Emmen. Met meer dan driehonderd aangesloten bedrijven en samen goed voor ongeveer zestien duizend fte speelt onze organisatie een verbindende rol in het lokale bedrijfsleven. Sinds 2010 staat werk en mantelzorg bij ons op de agenda. In 2012 ontvingen wij zelf de erkenning als mantelzorgvriendelijke organisatie.
Voor ons was mantelzorg nooit een randverschijnsel. Het is onderdeel van het werkzame leven. Vanuit onze economische én maatschappelijke rol wilden wij al vroeg het goede voorbeeld geven. We waren in de praktijk al bezig met maatwerk en aandacht voor medewerkers. De erkenning hielp om dat uit te spreken en te borgen.
De grootste winst zat in het zichtbaar maken van wat we al deden. Door mantelzorg hardop te benoemen ontstond ruimte om het gesprek normaal te voeren. Teams herkenden elkaars situatie beter, leidinggevenden wisten sneller te schakelen en medewerkers voelden dat ze met hun verhaal terecht konden. Het ging niet om nieuwe protocollen, maar om erkenning en vertrouwen.
Onze aanpak is simpel: vertrouwen als uitgangspunt, flexibel plannen waar het kan en korte lijnen tussen medewerker, leidinggevende en HR. Als iemand overdag weg moet voor een mantelzorgtaak, dan compenseren we dat later. We sturen niet op urenlijstjes maar op gezondheid en resultaat.
De meest bepalende stap was mantelzorg bespreekbaar maken. Wij kozen niet voor een reeks regels, maar voor een cultuur waarin aandacht vanzelfsprekend is. Een kaartje, een telefoontje, even meelopen naar een lastig moment: kleine gebaren die de deur openzetten voor echte gesprekken.
Zware overlegstructuren en bureaucratische checks bleken weinig toe te voegen. Waar papier complex werd, kozen we voor eenvoud in uitvoering. Maatwerk boven vaste formulieren. Vertrouwen boven controle.
Wij benaderen mantelzorg niet als een privé kwestie maar als een realiteit die invloed heeft op het leven én op werk. Door het gesprek aan te gaan laten we zien dat aandacht uitval voorkomt en betrokkenheid vergroot. Daardoor kantelt de houding vanzelf.
We zien hogere betrokkenheid, meer wendbaarheid en meer openheid. Cijfers verschillen per jaar, maar in tijden van krapte blijven we aantrekkelijk doordat we mensgericht werken.
Een collega moest regelmatig mee naar medische afspraken van zijn moeder. Hij kreeg ruimte om die uren te nemen en later te compenseren. Daardoor kon hij thuis rust organiseren en bleef hij op zijn werk volledig inzetbaar. Het team ving op wat nodig was. De les: houd het klein en concreet.
Leidinggevenden vroegen vooral: wat mag ik beloven. Daarom gaven wij helder mandaat. Regel wat nodig is binnen de kaders, communiceer met het team en vraag hulp bij complexe situaties. Dat geeft duidelijkheid en vertrouwen.
We zouden het gesprek nog eerder normaliseren. Veel meer kleine signalen van aandacht geven in plaats van één grote campagne. Mantelzorg zit in de dagelijkse realiteit, niet in een beleidsdocument.
Grote documenten en uitgebreide structuren hadden weinig effect. De behoefte blijkt steeds weer: simpele hulpmiddelen en snel kunnen schakelen.
Door het onderwerp in de cultuur te houden. Het komt terug in gesprekken, in voorbeeldgedrag van bestuur en directie, en in verhalen die we delen in ons netwerk.
Vergrijzing, personeelsschaarste en hybride werken vragen om meer autonomie en slimmere planning. Technologie kan helpen, maar aandacht blijft altijd een menselijke vaardigheid.
Vertrouwen formaliseren. Standaard ruimte bieden voor mantelzorguren met flexibele compensatie. Dat haalt drempels weg en maakt duidelijk waar medewerkers op kunnen rekenen.
We blijven leidinggevenden trainen in het voeren van tijdige en veilige gesprekken: herkennen, doorvragen, doorverwijzen en afspraken maken die haalbaar zijn.
Samenwerking op casuïstiek, praktische ondersteuning op de werkvloer en het delen van goede voorbeelden. Kleine tools werken het best.
Begin klein. Maak mantelzorg bespreekbaar. Wijs één aanspreekpunt aan. Bied eenvoudige flexibiliteit. Vermijd bureaucratie en stuur op vertrouwen. Een korte nulmeting via een enquête helpt om het gesprek te openen en echte behoeften te zien.
